ΠΕΡΙ ΤΩΝ ΠΑΙΔΙΩΝ ΠΟΥ ΔΙΑΚΟΝΟΥΝ ΣΤΟ ΙΕΡΟ ΒΗΜΑ

έσα στήν ἀγωνία τοῦ Ἱερέως, γιά τήν ἄσκηση τῶν πνευματικῶν, ποιμαντικῶν καί λειτουργικῶν του καθηκόντων, βασική θέση κατέχει τό ζήτημα τῆς εὐταξίας καί τῆς ἐπιλογῆς τῶν βοηθῶν του, πού διακονοῦν μέσα στό ἱερό Βῆμα.        

Ὅπως εἶναι γνωστό, ἀπό ἀνέκαθεν συνηθίζεται νά ὑπηρετοῦν τόν Ἱερέα μικρά παιδιά, συνήθως τοῦ Δημοτικοῦ Σχολείου ἤ καί τῶν πρώτων τάξεων τοῦ Γυμνασίου, πού διακρίνονται γιά τήν εὐσέβειά τους.

Τά παιδιά τοῦ ἱεροῦ Βήματος, εἶναι ἀπαραίτητα στόν Ἱερέα, γιατί ἡ θεία Λειτουργία πρέπει νά διεξαχθεῖ μέ ἀπόλυτη αὐτοσυγκέν­τρωση καί χωρίς πνευματική διάσπαση. Ὅταν ὁ Ἱερέας συγχρόνως κάνει καί τον νεωκόρο, ἀλλά καί τό ὑπηρετικό προσωπικό στόν Ναό, τότε ἡ θεία Λειτουργία ὄχι μονάχα θά χωλαίνει, ἀλλά καί θά διεξάγεται κατά τρόπο ἐνοχλητικό. Ὅταν ὁ Ἱερέας ἐγκαταλείπει τό Ἅ­γιο Θυσιαστήριο σέ στιγμές «λεπτές» καί πηγαίνει νά ἀνάψει τό καρβουνάκι γιά τό θυμίαμα, ὅταν ἀπασχολεῖται μέ ὑπηρεσία πού μπορεῖ ἕνα παιδάκι νά τήν κάνει, τότε χαλάει ὁ ρυθμός, ἡ ἁρμονία τῶν κινήσεων, ἡ ὡραία τάξη πού πρέπει νά ἐπικρατεῖ κατά τήν διάρκεια τῆς θείας Λειτουργίας, ἀπό τοῦ Ὄρθρου μέχρι καί τῆς Ἀπολύσεως.

Εἶναι φανερό πόση μεγάλη ὠφέλεια θά προκύψει ἀπό μία λατρεία, πού γίνεται μέ κατάνυξη καί τάξη.

Δυστυχῶς, γιατί πολλοί ἀπό τούς παρευρισκομένους ἐντός τοῦ ἱεροῦ Βήματος λησμονοῦν τήν ἁγιότητα τοῦ τόπου καί τόν σκοπό γιά τόν ὁποῖο ἦρθαν σ᾽ αὐτόν, ἀνοίγουν ἀτέλειωτες συζητήσεις καί φλυαρίες. Φτάνουν ἀκόμη κά­ποτε στό σημεῖο νά ἀστειεύονται μεταξύ τους καί νά πειράζονται. Ἔτσι διαπράττεται μία μεγάλη ἀσέβεια καί ἕνα ἁμάρτημα σοβαρώτατο.

Ὁ «ποιμήν ὁ καλός» πρέπει νά ἔχει ὑπ᾽ ὄψιν του τον 69ον Κανόνα τῆς ΣΤ´ Οἰκουμενικῆς Συνόδου, πού ἀπαγορεύει «τοῖς λαϊκοῖς τελοῦσιν ἔνδον ἱεροῦ εἰσιέναι θυσιαστη­ρίου». Αὐτόν τόν Κανόνα πρέπει νά τόν τηρήσει μέ αὐστηρότητα καί χωρίς διακρί­σεις. Πρέπει νά λείψει καί ἡ ἀταξία, τό νά μπαίνει ὁ ποιοσ­δήποτε λαϊκός ἀπό τήν μία πύλη τοῦ ἱεροῦ Βήματος καί νά ἐξέρχεται ἀπό τήν ἄλλη.

Πρέπει νά ἀποκτήσουν οἱ Ναοί μας τήν ἀτμόσφαιρα τῆς ἀπολύτου τάξεως καί ἡσυχίας. Νά γίνουν πραγ­ματικοί «οἶκοι Θεοῦ», ὅπου τά πάντα θά γίνονται «εὐσχημόνως καί κατά τάξιν». Ἀξίζει τόν κόπο, ἄν θέλουμε, νά ἐκπλήρωσει ὁ Ναός τήν ἀποστολή του, νά γίνει δηλαδή «διδασκαλεῖον λαλοῦν διά τῶν λόγων, διά τῶν πα­ραστάσεων καί διά τῶν τελουμένων».

Τά παιδιά αὐτά, λοιπόν, μποροῦν νά ἐξελιχθοῦν σέ πολύτιμους βοηθούς τοῦ λειτουργοῦ Ἱερέα, ἀλλά καί ἀπό τά παιδιά αὐτά τοῦ Ἱεροῦ θά προέλθουν οἱ αὐριανοί διάδοχοί μας, οἱ νέοι Κληρικοί καί οἱ φίλοι τῆς Ἐκκλησίας, δυστυχῶς ὅμως καί ἀπό αὐτά τά παιδιά μπορεῖ νά προέλθουν οἱ αὐριανοί ἐχθροί τῆς Ἐκκλησίας. Ἀντιλαμβανόμαστε, νομίζω, τό χρέος μας μπροστά σ' αὐτή τήν πραγματικότητα.

Συνήθως τά παιδιά τοῦ Ἱεροῦ, ὅπως λέγονται, ξεκινοῦν ἀπό ἐν­θουσιασμό νά ἔλθουν στό ἱερό Βῆμα. Πολλά ἀπό αὐτά ὅμως, καθώς, μέ τήν πάροδο τοῦ χρόνου, συνηθίζουν, ἀποβάλλουν κάθε εὐσέβεια καί μεταβάλλονται σέ ἀσεβῆ πλάσματα, πού ζημιώνουν καί τήν ψυχήν τους καί ἐνοχλοῦν τούς ἐκκλησιαζομένους. Τήν κακή αὐτή ἐξέλιξη ἐπιτείνει, ἐνίοτε, τό κακό πα­ράδειγμα μερικῶν Ἱερέων, πού καί αὐτοί συμπεριφέρονται μέ οἰκειότητα μέσα στό ἱερό Βῆμα, ἤ καί διαπληκτίζονται μεταξύ τους, κρημνίζοντες τόν φόβο τοῦ Θεοῦ ἀπό τίς καρδιές τῶν μι­κρῶν παιδιῶν πού τούς παρακολουθοῦν. Ἡ εὐθύνη μας εἶναι μεγάλη. Ἡ πείρα διδάσκει πώς πολλά ἀπό τά παιδιά τοῦ Ἱε­ροῦ ἔφθασαν στήν ἀσέβεια ἀπό ἀπροσεξίες τῶν Ἱερέων. Χρει­άζεται, λοιπόν, προσοχή.

Ἄς διδάξουμε στά παιδιά τί εἶναι τό Ἱερό καί πώς πρέπει νά στέκονται ἐκεῖ μέσα. Νά τά διδάξουμε καί μέ τά λόγια μας, ἀλλά κυρίως μέ τό παράδειγμά μας. Μήν κρημνίζουμε ἀπό μέσα τους τήν μεγάλη ἰδέα πού ἔχουν γιά τούς Κληρικούς. Νά προσπαθήσουμε ἔτσι ὥστε, βλέποντάς μας, νά μᾶς σέβονται καί νά μᾶς τιμοῦν πε­ρισσότερο. Δύσκολο αὐτό, ἀλλά ἀναγκαῖο.

Νά διδάξουμε στά παιδιά νά μπαίνουν στό ἱερό Βῆμα μέ συστολή, κάνοντας τόν σταυρό τους καί ἀσπαζόμενα τήν εἰκόνα τοῦ Ἀγγέλου στήν πόρτα, καί κατόπιν νά εἰσέρχονται, ὄχι σάν «σίφουνες» ἤ τρέχοντας, ἀλλά μέ σεμνότητα.. Νά μάθουν ἀκόμη νά φιλοῦν τό χέρι τοῦ Ἱερέα, μόλις πρωτοεισέλθουν, ἀφοῦ προηγουμένως κάνουν μία μετάνοια. Δέν εἶναι ἐγωϊσμὸς ἤ ἀπαίτηση νά φιλοῦν τό χέρι τοῦ Ἱερέα. Εἶναι ἡ τάξη καί ἡ παράδοση τῆς Ἐκκλησίας.

Νά διδάξουμε στά παιδιά νά μήν περιφέρονται ἄσκοπα μέσα στό Ἱερό. Περνώντας πίσω ἀπό τήν Ἁγία Τράπεζα (μόνον ὅταν εἶναι ἀπαραίτητο) νά κάνουν τό σημεῖο τοῦ Σταυροῦ μέ εὐλάβεια.

Νά τά μάθουμε νά μήν ὁμιλοῦν καί, κυρίως, νά συνεννοοῦνται χαμηλόφωνα. Αὐτό ἐπιβάλλει ὁ σεβασμός πρός τόν χῶρο καί ἡ συναίσθηση τῆς ἱερότηττάς του.

Τά παιδιά αὐτά ἔρχονται στό Ἱερό χωρίς νά γνωρί­ζουν τίποτε ἀπό τήν Ἐκκλησία ἤ ἀπό τήν ὑπηρεσία πού κα­λοῦνται νά προσφέρουν. Κάποιος πρέπει νά τά διδάξει, νά τούς μάθει γιατί γίνεται τοῦτο ἤ τό ἄλλο καί πῶς πρέπει νά γίνεται καλύ­τερα. Χρειάζεται νά διαθέσουμε λίγο χρόνο, «μεράκι» καί ζῆλο γιά νά τά δι­δάξουμε, καί τότε θά γευθοῦμε τούς καρ­πούς τῶν κόπων μας. Τά «παπαδάκια» θά εἶναι ὄχι ἁπλῶς κό­σμημα στήν Ἐκκλησία, ἀλλά καί ἀπαραίτητα. Θά κάνουν, καθώς θά εἶναι δασκαλεμένα καλά, ὅλες τίς μικροδουλίτσες, καί ἐμεῖς θά μένουμε ἥσυχοι καί ἀπερίσπαστοι στό κύριο ἔργο μας. Θά ξέρουν αὐτά πότε θά ἀνάψουν τά καρβουνάκια, πότε θά φέρουν το θυμιατό, πότε τό ζέον, πότε τό ἀντίδωρο γιά εὐλογία, πότε θά βγοῦν μέ τίς λαμπάδες καί τά ἑξαπτέρυγα ἔξω. Δέν θά φωνάζουμε κάθε τόσο «κάμε τοῦτο καί κάμε ἐκεῖνο» γιατί τότε θά ἔχουμε ἑβραϊκή χάβρα. Θά τά διδάξουμε, θά τά ἐξασκήσουμε καί θά ἐκτελοῦν μηχανικώτατα τό μικρό τους καθῆκον καί μέ χαρά, ἀπό πλευ­ρᾶς ρυθμοῦ, χρόνου καί κινήσεων.

Νά ἀναθέσουμε σέ κάθε παιδί καί ἕνα διακόνημα, π.χ. ποιό παιδί θά κόβει το ἀντίδωρο, ποιό ἄλλο θά ἑτοιμάζει τό θυμιατό.

Τά παιδιά ἀπαραιτήτως πρέπει νά φοροῦν Στιχάρια καί Ὀράρια. Πρίν ἀπό τήν ἔνδυσή τους πρέπει νά προσέρχονται ἐνώπιον τοῦ λειτουργοῦ Ἱερέα κρατώντας μέ τά δύο χέ­ρια τό Στιχάριο καί τό Ὀράριό τους καί νά ζητοῦν εὐλογία λέγοντας «Εὐλόγησον Δέσποτα τό Στιχάριον σύν τῷ Ὀραρίῳ». Νά ἐξηγήσουμε στά παιδιά γιατί πρέπει νά πάρουν εὐλογία πρίν ἐνδυθοῦν ὡς καί τό τί σημαίνει στά νεοελληνικά ἡ φράση αὐτή.

Μέ τήν ἀπέκδυση τῶν παιδιῶν οἱ στολές πρέπει νά φυλάσσονται καλά καί νά μήν διπλώνονται πρόχειρα, διότι καταστρέφονται καί δέν μποροῦν νά ξαναφορεθοῦν, ἄν δέν σιδερωθοῦν. Πόσο ἄσχημη ἐντύπωση κά-νουν οἱ στολές τῶν παιδιῶν, ὅταν εἶναι τσαλακωμένες, βρώ­μικες ἤ κοντές.

Νά μάθουμε στά παιδιά νά διακονοῦν στό Ἱερό χωρίς θόρυβο. Ἡ ὕπαρξη τοῦ Τέμπλου τά κρύβει καί εὐνοεῖ τίς κουβέντες. Ἀπό μᾶς ἐξαρτᾶται νά τούς ἐμπνεύσουμε σεβασμό καί συναίσθηση τῆς εὐθύνης τους.

Ὅταν ἀρχίσει ἡ θεία Λειτουργία, ἐπιβάλεται ἡ ἀκινησία σέ ὅλους ὅσοι διακονοῦν στό Ἱερό. Ἐννοεῖται ὅτι πρῶτοι ἐμεῖς πρέπει νά στεκόμαστε ἀκίνητοι ἐμπρός στήν Ἁγία Τράπεζα.

Νά μήν ἐπιτρέπουμε στά παιδιά νά κάθονται στά καθίσματα, ἐνῶ ἐμεῖς στεκόμαστε ὄρθιοι μπροστά στήν Ἁγία Τράπεζα. Νά τά μάθουμε νά μᾶς σέβονται καί νά γνωρίζουν τίς στιγμές τῆς θείας Λατρείας, πού ἐπιβάλλεται νά εἶναι ὄρθια.

Ὅσα παιδιά ἐξελίσσονται καλά, μποροῦμε νά τά χειροθετήσουμε Άναγνῶστες. Αὐτό εἶναι ἕνα ἀξίωμα τῆς Ἐκκλη­σίας, πού τιμᾶ τό παιδί, τό φιλοτιμεῖ καί τό «δένει» μέ τόν Ναό. Ὅσα, ἐπίσης, ἀπό τά παιδιά αὐτά δείχνουν κλίση πρός τήν ψαλτική, καλόν εἶναι νά τά ἐνθαρρύνουμε νά φοιτήσουν σέ κάποια Σχολή γιά νά μάθουν καλά τήν ψαλτική τέχνη καί κα­τόπιν νά μεταπηδήσουν ἀπό τό Ἱερό στό Ψαλτήρι.

Τίς τυχόν παρατηρήσεις μας στά παιδιά νά τίς κάνουμε μέ ἀγάπη, χωρίς φωνές καί μαλώματα. Μέ τήν ἀγά­πη τά κερδίζουμε καί τά διορθώνουμε.

Ἄς γλυκάνουμε τά παιδάκια μέ τά καλά μας λόγια, μ᾽ ἕνα φιλοδώρημα, ὄχι σάν πληρωμή, μέ μιά προσφορούλα, μέ μιά προστασία τῆς φτωχῆς τους οἰκο­γένειας ἤ τῆς δικῆς τους ὑπάρξεως στό σχολεῖο τους καί θά δοῦμες πώς τά παιδάκια θά μείνουν κοντά μας.

Ἡ διακονία στό Ἱερό, εἶναι ἐμπειρία ζωῆς. Ἔτσι ξεκινήσαμε ὅλοι μας. Καί ἐμεῖς ἤμασταν κάποτε σάν καί αὐτά μικρά παιδιά μέσα στό Ἱερό. Βλέπαμε τούς Ἱερεῖς καί θαυμάζαμε τά τελούμενα. Κάποιοι μᾶς δίδαξαν κι ἐμᾶς, ὅπως κι ἐμεῖς αὐτά. Κι ἔτσι ὁ Θεός ἔδωσε σήμερα νά μποροῦμε νά τελοῦμε ἐμεῖς τήν θεία Λειτουργία πού ὁ Χριστός μᾶς παρέδωσε, παραδίδοντας κι ἐμεῖς αὔριο τήν σκυτάλη σ᾽ αὐτά.