ΜΕΡΟΣ 6ο - Ἡ μικρή Εἴσοδος.

ΟΔΟΙΠΟΡΙΚΟ
ΣΤΗΝ ΘΕΙΑ ΛΕΙΤΟΥΡΓΙΑ ΤΟΥ ΙΕΡΟΥ ΧΡΥΣΟΣΤΟΜΟΥ

ΜΕΡΟΣ 6ο  -  Ἡ μικρή Εἴσοδος.

ετά τήν ψαλμωδία τῶν τριῶν Ἀντιφώνων καί συγκεκριμένα πρός τό τέλος τοῦ τρίτου Ἀντιφώνου γίνεται ἡ λεγομένη «Μικρή Εἴσοδος». Ἡ «πρώτη εἴσοδος τῆς ἁγίας συνάξεως», ὅπως χαρακτηρίζει ὁ ἅγιος Μάξιμος ὁ ὁμολογητής τήν ἀρχική εἴσοδο τοῦ Κλήρου καί τοῦ Λαοῦ στόν Ναό. Οἱ Ἱερεῖς, ντυμένοι τά ἄμφιά τους, μαζί μέ τόν Λαὸ ξεκινοῦσαν ἀπό τό Αἴθριο καί ἔμπαιναν στόν κυρίως Ναό γιά νά ἀρχίσει ἡ θεία Λειτουργία. (Αἴθριο: Λέγεται ἡ περίστυλος αὐλή μπροστά στήν κυρία ὄψη τῶν παλαιοχριστιανικῶν ἐκκλησιῶν μέ ὕπαιθρο στό μέσον. Στό αἴθριο βρισκόταν ἡ κρήνη  ἤ φιάλη, γιά τίς τελετουργικές νήψεις. Ἀκόμη στό αἴθριο ἐτελεῖτο ἡ θεία Λειτουργία μέχρι τήν Μεγάλη Εἴσοδο, ἦταν δηλαδή καί τόπος λειτουργικός.) Καί ἐπειδή ἐπρόκειτο νά διαβαστεῖ τό Εὐαγγελικό ἀνάγνωσμα μετέφεραν καί τό Εὐαγγέλιο ἀπό τό σκευοφυλάκιο, πού βρισκόταν ἔξω ἀπό τόν κυρίως Ναό στό Αἴθριο καί τό τοποθετοῦσαν στὸν Ἄμβωνα, ἀπό ὃπου γινόταν ἡ ἀνάγνωση. Στήν εἴσοδο τοῦ Ναοῦ διαβαζόταν καί ἡ Εὐχή τῆς Εἰσόδου. Μέχρι τόν ἕβδομο αἰώνα ἡ θεία Λειτουργία ἄρχιζε μέ τήν Εἴσοδο τοῦ Εὐαγγελίου. Ὅταν λειτουργοῦσε ὁ Ἐπίσκοπος αὐτή τήν στιγμή ἔμπαινε στόν Ναό. Σταματοῦσε στό μέσον τοῦ Ναοῦ, ντυνόταν μπροστά στούς πιστούς καί στήν συνέχεια ἔμπαινε στό ἅγιο Βῆμα. Αὐτό εἶναι στοιχεῖο τῆς παλιᾶς τάξης καί πράξης. Σήμερα τά πράγματα ἔχουν ἀλλάξει.

Ἡ εἴσοδος τοῦ Ἐπισκόπου στόν Ναό εἶναι εἰς τύπον τῆς πρώτης ἐνσάρκου παρουσίας τοῦ Χριστοῦ στόν κόσμο (Ἅγιος Μάξιμος). Δηλαδή ἡ μικρή Εἴσοδος συμβολίζει τήν ἐμφάνιση τοῦ Χριστοῦ στόν κόσμο ὡς διδασκάλου.
Σύμφωνα μέ τήν σημερινή τάξη τῆς Λειτουργίας ὁ Ἱερέας - ὅταν δέν ὑπάρχει Διάκονος - παίρνει ἀπό τήν Ἁγία Τράπεζα τό ἱερό Εὐαγγέλιο, τήν εἰκόνα τοῦ Χριστοῦ.Τό κρατᾶ στό ὕψος τοῦ προσώπου του, ἔτσι πού τό πρόσωπό του καλύπτεται ἀπό τόν ἐρχόμενο Χριστό. Μπροστά ἀπό τόν Ἱερέα προπορεύεται ἕνα παιδάκι πού κρατάει μιά λαμπάδα. Ἡ λαμπάδα αὐτή πού προπορεύεται μπροστά ἀπό τό ἱερό Εὐαγγέλιο εἰκονίζει τόν Ἰωάννη τόν Πρόδρομο, πού ἐμφανίστηκε σάν λύχνος καί προανήγγειλε τόν ἥλιο, τόν Χριστό. Ὁ τίμιος Πρόδρομος εἶναι ὁ «λύχνος ὁ καιόμενος καὶ φαίνων». (Ἰωάν. 5, 35) Καθώς ὁ Χριστός ἔρχεται στόν κόσμο, ὁ Βαπτιστής Τόν δείχνει: «Ἴδε ὁ Ἀμνὸς τοῦ Θεοῦ».
Οἱ πιστοί πού βλέπουν τόν Ἱερέα νά κρατάει τό ἱερό Εὐαγγέλιο καί νά προσχωρεῖ στόν κυρίως Ναό, σηκώνονται, κατεβαίνουν ἀπό τά στασίδια καί μέ εὐλάβεια σκύβουν καί κάνουν τόν σταυρό τους. Οἱ ψάλτες πρέπει καί αὐτοί νά ἐκδηλώνουν τόν σεβασμό τους καί νά κατεβαίνουν ἀπό τό ἀναλόγιο.

Ὁ Διάκονος, μετά τήν ἐκφώνηση τοῦ τρίτου Ἀντιφώνου, ὑποκλίνεται πρό τῶν θυρῶν καί εἰσέρχεται στό ἱερό Βῆμα ἀπό τήν νότια πύλη. Καί ἐνῶ ψάλλεται τό Ἀπολυτίκιο ἤ τό Δόξα τῶν Μακαρισμῶν, ὁ α´ Ἱερέας καί ὁ Διάκονος κάνουν τρία προσκυνήματα μπροστά στήν ἁγία Τράπεζα. Ὁ α´ Ἱερέας παίρνει τό ἱερό Εὐαγγέλιο καί τό δίνει στόν Διάκονο, ὁ ὁποῖος παίρνοντάς το ἀσπάζεται συγχρόνως καί τό χέρι τοῦ Ἱερέα.
Στήν ἐπανάληψη τοῦ Ἀπολυτικίου ἤ στό Καί νῦν τῶν Μακαρισμῶν περιέρχονται κύκλῳ τήν ἁγία Τράπεζα, ἐξέρχονται ἀπό τήν βόρεια πύλη ἀκολουθούμενοι ἀπό τούς ὑπόλοιπους Ἱερεῖς, σύμφωνα μέ τά ὀφίκκιά τούς καί τά πρεσβεία τῆς χειροτονίας, καί, καθὼς μπροστά πηγαίνει κάποιος λαμπαδηφόρος, κάνουν τήν μικρή Εἴσοδο.
Ὅταν δέν ὑπάρχει Διάκονος, τό Εὐαγγέλιο παίρνει ὁ τελευταῖος στήν τάξη Ἱερέας.

Ἡ εὐχή «Δέσποτα, Κύριε, ὁ Θεός ἡμῶν...», στήν μικρή Εἴσοδο, πρέπει νά λέγεται καθ᾽ ὁδόν ἤ στό μέσον τοῦ Ναοῦ;

Ἡ εὐχή τῆς Εἰσόδου, σύμφωνα μέ ὅλες τίς μαρτυρίες, λεγόταν στό μέσον τοῦ Ναοῦ μέχρι καί τόν ιδ΄ αἰώνα καί μάλιστα ἔτσι ὥστε νά ἀκούγεται ἀπό τόν Λαό. (Θεία Λατρεία καί Παιδεία 1, Ἡ θεία Λειτουργία τοῦ ἁγ. Ἰωάννου Χρυσοστόμου, ἔκδ. Ο.Χ.Α. «Λυδία», σ. 138). Μετέπειτα καθιερώθηκε αὐτό πού γίνεται καί σήμερα, δηλαδή ὁ Ἱερέας καθ᾽ ὁδόν ψελλίζει τήν Εὐχή καί ἀφήνει μόνο τήν εὐλογία τῆς Εἰσόδου στό μέσον τοῦ Ναοῦ. Ἡ ὀρθή τάξη ἐφαρμόζεται, μόνο ὅταν τελεῖται Ἀρχιερατική Λειτουργία.
Εἶναι ἀνάγκη ἐπιστροφῆς στήν ἀρχαία τάξη, ἡ ὁποία δέν κοστίζει χρονικά καθόλου. Γι᾽ αὐτό ἡ τάξη ὁρίζει νά λέγεται δύο φορές τό Ἀπολυτίκιο, γιά νά δοθεῖ ἔτσι ἡ εὐκαιρία στόν Ἱερέα νά πράξει τό ὀρθό. (Ἰ. Φουντούλη, Ἀπαντήσεις εἰς Λειτουργικάς Ἀπορίας, ἐρώτ. 237)
Ὅταν ὁ Ἱερέας τελεῖ μόνος του τήν θεία Λειτουργία, χωρίς Διάκονο, στήν μικρή Εἴσοδο κρατάει τό ἱερό Εὐαγγέλιο μέ τήν ὤα (τήν ἄκρη) τοῦ Φαιλονίου καί ὄχι μέ γυμνά χέρια, ἀπό σεβασμό. Ὁ Διάκονος τό κρατάει μέ τό Ὀράριο. Τό ἴδιο γίνεται καί στήν ἔξοδο τοῦ ἱεροῦ Εὐαγγελίου, ὅταν αὐτό προσφέρεται γιά ἀσπασμό, καθώς ψάλλεται ὁ Ν´ ψαλμός στήν ἀκολουθία τοῦ Ὄρθρου. Σέ ὅλες τίς ἀρχαῖες τοιχογραφίες οἱ Ἱεράρχες καί οἱ Ἱερεῖς Ἅγιοι κρατοῦν τό ἱερό Εὐαγγέλιο μέ τό Φαιλόνιο. Ὁ μόνος πού τό κρατάει μέ γυμνά χέρια εἶναι ὁ Κύριος, γιατί αὐτός εἶναι ἡ αὐτοαλήθεια καί ὁ χορηγός τοῦ νόμου τῆς χάριτος. (Δοσιθέου Ἀρχιμ., Διάταξις τῆς Ἀγρυπνίας, ἔκδ. Ἱερᾶς Μονῆς Τατάρνης 1993, παράγρ. 113 καί 142)

Ἀφοῦ σταθοῦν στό μέσον τοῦ Ναοῦ, ἀπέναντι ἀπό τόν Δεσποτικό θρόνο, σέ σχῆμα ἡμικυκλίου, ἔχοντας στήν μέση τόν προεξάρχοντα Ἱερέα, κλίνουν μέ εὐλάβεια τά κεφάλια τους, ἐνῶ ὁ Διάκονος, ἀπευθυνόμενος πρός τόν α´ Ἱερέα, λέγει·

Τοῦ Κυρίου δεηθῶμεν. Κύριε, ἐλέησον.

Ὁ α´ Ἱερέας λέγει «καθ᾽ ἑαυτὸν» τήν·

ΕΥΧΗ ΤΗΣ ΕΙΣΟΔΟΥ

Δέσποτα Κύριε, ὁ Θεὸς ἡμῶν, ὁ καταστήσας ἐν οὐρανοῖς τάγματα καὶ στρατιὰς ἀγγέλων καὶ ἀρχαγγέλων εἰς λειτουργίαν τῆς σῆς δόξης,ποίησον σὺν τῇ Εἰσόδῳ ἡμῶν εἴσοδον ἁγίων ἀγγέλων γενέσθαι, συλλειτουργούντων ἡμῖν καὶ συνδοξολογούντων τὴν σὴν ἀγαθότητα.
Ὅτι πρέπει σοι πᾶσα δόξα, τιμὴ καὶ προσκύνησις, τῷ Πατρὶ καὶ τῷ Υἱῷ καὶ τῷ ἁγίῳ Πνεύματι, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.

Ὁ Διάκονος· Ἀμήν.

«Δέσποτα Κύριε καί Θεέ μας, πού ἐγκατέστησες στούς οὐρανούς τάγματα καί στρατιές Ἀγγέλων καί Ἀρχαγγέλων γιά νά υπηρετοῦν τή δόξα σου, κάμε τώρα μέ τήν Εἴσοδό μας νά γίνει Εἴσοδος καί ἁγίων Ἀγγέλων γιά νά λειτουργοῦν μαζί μας καί νά δοξάζουν τήν ἀγαθότητά σου.
Γιατί ἀξίζει σέ σένα κάθε δόξα, τιμή καί προσκύνηση, στόν Πατέρα καί τόν Υἱό καί τό ἅγιο Πνεῦμα, τώρα καί πάντοτε καί στούς ἀτέλειωτους αἰῶνες». Ἀμήν.

Γιά νά κατανοήσουμε τά αἰσθήματα πού πλημμυρίζουν τήν καρδιά τοῦ συντάκτου τῆς μικρῆς αὐτῆς Εὐχῆς, ἀλλά καί τό νόημα καί τήν ἀξία της, θά ἀναφέρουμε τέσσερα χωρία ἀπό τά ὁποῖα ἐπηρεάσθηκε:
α) «Εἶδον τὸν Κύριον καθήμενον ἐπὶ θρόνου ὑψηλοῦ καὶ ἐπῃρμένου, καὶ πλήρης ὁ οἶκος τῆς δόξης αὐτοῦ».(Ἡσ. στ΄, 1-3)
β) «Ἐθεώρουν ἕως ὅτου οἱ θρόνοι ἐτέθησαν, καὶ παλαιὸς ἡμερῶν ἐκάθητο, καὶ τὸ ἔνδυμα αὐτοῦ λευκὸν ὡσεὶ χιών, καὶ ἡ θρὶξ τῆς κεφαλῆς αὐτοῦ ὡσεὶ ἔριον καθαρόν, ὁ θρόνος αὐτοῦ φλὸξ πυρός, οἱ τροχοὶ αὐτοῦ πῦρ φλέγον· ποταμὸς πυρὸς εἷλκεν ἔμπροσθεν αὐτοῦ· χίλιαι χιλιάδες ἐλειτούργουν αὐτῷ, καὶ μύριαι μυριάδες παρειστήκεισαν αὐτῷ· κριτήριον ἐκάθισε, καὶ βίβλοι ἠνεῴχθησαν».(Δαν. ζ΄,9-10)
γ) «Καὶ ἐξαίφνης ἐγένετο σὺν τῷ ἀγγέλῳ πλῆθος στρατιᾶς οὐρανίου αἰνούντων τὸν Θεὸν καὶ λεγόντων·  δόξα ἐν ὑψίστοις Θεῷ καὶ ἐπὶ γῆς εἰρήνη, ἐν ἀνθρώποις εὐδοκία». (Λουκ.β΄,13)
δ) «Καὶ εἶδον καὶ ἤκουσα ὡς φωνὴν ἀγγέλων πολλῶν κύκλῳ τοῦ θρόνου καὶ τῶν ζῴων καὶ τῶν πρεσβυτέρων, καὶ ἦν ὁ ἀριθμὸς αὐτῶν μυριάδες μυριάδων καὶ χιλιάδες χιλιάδων». (Ἀποκ. ε΄,11)
Ὁ Ἱερέας ἀπευθύνεται στόν Θεό τόν ὁποῖο καί ἀποκαλεῖ Κύριο καί Δεσπότη καί ὁ Ὁποῖος, προτοῦ ἀκόμη δημιουργηθεῖ ὁ ὁρατός κόσμος, δημιούργησε τόν ἀόρατο καί ἄϋλο κόσμο, δηλαδή τούς Ἀρχαγγέλους καί τούς Ἀγγέλους.
Γιά τούς Ἀρχαγγέλους γνωρίζουμε τά ὀνόματα τῶν Γαβριήλ, Μιχαήλ καί Ραφαήλ.Γιά τόν ἀρχάγγελο Γαβριήλ πού μετέφερε τό μήνυμα στήν Παναγία ὅτι θά γεννήσει τόν Ἰησοῦ Χριστό. Γιά δέ τόν ἀρχάγγελο Μιχαήλ ὅτι κρατώντας τήν ρομφαία του φυλάγει τήν πόρτα τοῦ παραδείσου.
Γνωρίζουμε ἐπίσης, ὅτι ἦταν δέκα τάγματα. Τό δέκατο ὅμως τάγμα, ἀπό ὑπερηφάνεια καί ἐγωϊσμό ἐξέπεσε καί ἐνῷ ἦταν τό τάγμα τοῦ φωτός μέ ἀρχηγό τόν Ἐωσφόρο σήμερα ἀποτελοῦν τό τάγμα τοῦ σατανᾶ. Ποιό εἶναι τό ἔργο τῶν Ἀγγέλων; «Εἶναι λειτουργικὰ πνεύματα εἰς διακονίαν ἀποστελλώμενα».
Ἀσχολοῦνται μέ δύο πράγματα. Τό πρῶτο τους ἔργο εἶναι νά δοξολογοῦν τό ὄνομα τοῦ Θεοῦ. Καί τό δεύτερο νά μεταφέρουν τό θέλημα τοῦ Θεοῦ στούς ἀνθρώπους.
Ὅπως στήν Βηθλεέμ ἔτσι καί στήν θεία Λειτουργία ἔχουμε τήν παρουσία τῶν θείων Ἀγγέλων. Αὐτό τό μυστήριο τῆς ἀγγελικῆς παρουσίας καί συλλειτουργίας παρακαλεῖ Ἱερέας - στήν Εὐχή τῆς Εἰσόδου - νά ζήσουμε οἱ πιστοί. Νά τό ζήσουμε ὅπως τό ἔζησαν καί οἱ Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας μας.
Γιά τόν  ἅγιο Σπυρίδωνα ἀναφέρει τό ἀπολυτίκιό του «ἀγγέλους ἔσχες συλλειτουργοῦντας σε». Ὁ ἅγιος Νικόδημος ἀναφέρει ὅτι ὅταν λειτουργοῦσε ὁ  ἅγιος Σπυρίδωνας καί ἔλεγε: «Εἰρήνη πᾶσι» οἱ Ἄγγελοι ἀπ᾽ ἔξω ἀπαντοῦσαν: «Καὶ τῷ πνεύματί σου».

Ὁ Διάκονος κρατώντας τό Ὀράριο μέ τά τρία δάχτυλα τοῦ δεξιοῦ του χεριοῦ, δείχνει πρός ἀνατολάς καί ἀπευθυνόμενος πρός τόν α´ Ἱερέα, λέγει·

Εὐλόγησον, Δέσποτα, τὴν ἁγίαν Εἴσοδον.

Καὶ ὁ α´ Ἱερέας εὐλογεῖ, λέγοντας·

Εὐλογημένη ἡ Εἴσοδος τῶν ἁγίων σου πάντοτε, νῦν καὶ ἀεὶ καὶ εἰς τοὺς αἰῶνας τῶν αἰώνων.

Ὁ Διάκονος· Ἀμήν.

«Εὐλογημένη νά εἶναι ἡ Εἴσοδος τῶν Ἁγίων σου, τώρα καί πάντοτε καί στούς ἀτέλειωτους αἰῶνες». Ἀμήν.

Ἡ εὐλογία αὐτή, ὅπως καί ἡ εἴσοδος στό ἱερό Βῆμα διά τῆς ὡραίας Πύλης, ὑπενθυμίζουν ὅλα ἐκεῖνα πού τελοῦνταν παλαιά στόν ναό τῶν Ἑβραίων. Ὁ κυρίως ναός τῶν Ἑβραίων χωρίζονταν μέ ἕνα  μεγάλο παραπέτασμα σέ δυό μέρη.
Στό πρῶτο, πού λεγόταν «Ἅγια», καί εἰσέρχονταν οι ἱερεῖς συνέχεια, προκειμένου νά προσφρέρουν τίς θυσίας πρός τόν Θεό. Στό δεύτερο τό ἐσωτερικό, πού λεγόταν «Ἅγια τῶν Ἁγίων», καί στό ὁποῖο εἰσέρχονταν μιά φορά τό ἔτος μόνος του ὁ ἀρχιερέας, γιά νά προσφέρει τήν θυσία ὑπέρ, τῶν ἁμαρτιῶν τοῦ λαοῦ. (Ἑβρ. θ´,1,7)
Τά Ἅγια τῶν Ἁγίων συμβόλιζαν τόν οὐρανό, τήν Βασιλεία τοῦ Θεοῦ, στήν ὁποία πρῶτος εἰσῆλθε ὁ Κύριος ἡμῶν Ἰησοῦς Χριστός, ἀφοῦ προηγουμένως προσέφερε ἐπάνω στόν Σταυρό τήν θυσία τοῦ Αἵματός Του γιά τήν δική μας σωτηρία, ὡς ὁ ἀληθινός καί αἰώνιος Ἀρχιερέας ὁλοκλήοου τοῦ κόσμου. Εἰσῆλθε ὁ Κύριος στά οὐράνια ἐκεῖνα Ἅγια τῶν Ἁγίων, γιά νά ἀνοίξει καί σέ μᾶς τόν δρόμο, γιά νά  εἰσέλθουμε κι ἐμεῖς στόν οὐρανό. (Ἑβρ. στ´, 20)

Στήν συνέχεια προσφέρει τό ἱερό Εὐαγγέλιο στόν α´ Ἱερέα, γιά νά τό ἀσπασθεῖ, ἐνῶ ἐκεῖνος ἀσπάζεται τό χέρι τοῦ Ἱερέα. Κατόπιν, κρατώντας τό ἱερό Εὐαγγέλιο μέ τά δυό του χέρια, τό ὑψώνει μέχρι τό μέτωπό του, χωρίς νά σχηματίζει τό σημεῖο τοῦ σταυροῦ, ἐνῶ συγχρόνως ἐκφωνεῖ·
Σοφία· ὀρθοί.

Ἡ ἑρμηνεία τῆς ἐκφωνήσεως αὐτῆς εἶναι ἡ ἑξῆς: Μέσα σ᾽ αὐτό τό βιβλίο βρίσκεται ἡ πραγματική, ἡ ἀληθινή Σοφία τοῦ Θεοῦ. Γι᾽ αὐτό, λοιπόν, σηκωθεῖτε ὅλοι σας καί ἀφοῦ συγκεντρωθεῖτε πνευματικά ἔχοντας συγκεντρωμένο τό μυαλό, τήν σκέψη, τήν καρδιά καί τά βλέμματα, φωνάζουμε ὅλοι μαζί «Δεῦτε προσκυνήσωμεν καὶ προσπέσωμεν Χριστῷ τῷ Θεῷ. Σῶσον ἡμᾶς Υἱέ Θεοῦ ὁ Ἀναστὰς ἐκ νεκρῶν ψάλλοντάς σοι. Ἀλληλούια».
Ὅταν εἶναι καθημερινή λέγεται: «Ὁ ἐν ἁγίοις θαυμαστός». Ὅταν ἔχουμε κάποια Δεσποτική ἑορτή τότε τό τροπάριο αὐτό ἀναφέρεται στό γεγονός τῆς ἑορτῆς. Λέγεται καί Εἰσοδικόν γιατί στήν Δύση καί στήν Αἴγυπτο ψάλλονταν τήν στιγμή πού ὁ Ἱερέας ντυμένος τά ἄμφιά του ξεκινοῦσε ἀπό τό σκευοφυλάκιο πρός τό Ἅγιο Βῆμα δηλαδή εἰσόδευε. Γι᾽ αυτό λέγεται καί εἰσοδικόν.

Ἀμέσως οἱ συλλειτουργοῦντες ψάλλουν τό Εἰσοδικό. Οὐδέποτε Ἱερέας, ὅταν λειτουργεῖ μόνος ἤ μέ Διάκονο, ψάλλει Ἐἰσοδικό, Ἀπολυτίκιο ἤ Κοντάκιο.
Ὁ α´ Ἱερέας, ἀφοῦ ὑποκλιθεῖ πρός τόν Δεσποτικό θρόνο, εἰσέρχεται στό ἱερό Βῆμα προπορευομένου τοῦ Διακόνου, ὁ ὁποῖος καί ἀποθέτει τό ἱερό Εὐαγγέλιο πάνω στήν ἁγία Τράπεζα. Ἀκολουθοῦν οἱ συλλειτουργοῦντες Ἱερεῖς. Στήν συνέχεια ψάλλουν τά Ἀπολυτίκια μετά τήν Εἴσοδο καί στό τέλος τό Κοντάκιο τῆς περιόδου.

Λέγεται Κοντάκιο γιατί στά πρώτα χρόνια πού δέν εἶχε ἐφευρεθεῖ ἡ τυπογραφία γιά νά φυλαχθοῦν τά διάφορα κείμενα, περιτυλίσσονταν ἐπί κοντῶν δηλ. σέ ἕνα ξύλο πού ἦταν σάν χάρακας στρόγγυλος. Ποιός εἶναι ὁ σκοπός γιά τόν ὁποῖο ψάλλονται τά τροπάρια αὐτά:
Α) Ἄν εἶναι Κυριακή, ἤ Δεσποτική γιορτή, γιά νά τονισθεῖ τό κοσμοσωτήριο γεγονός τῆς ἀπολυτρώσεώς μας καί ὅ,τι ἔχει σχέση μ᾽ αὐτό. Ἄν εἶναι ἄλλη γιορτή, γιά νά θυμηθοῦμε καί νά μιμηθοῦμε τίς καλές πράξεις καί τό ἔργο τοῦ Ἁγίου πού γιορτάζουμε.
Τό Ἀπολυτίκιο τοῦ ἁγίου τοῦ Ναοῦ, γιά νά μάθουμε πόσο τιμᾶ καί δοξάζει ὄχι μόνο στόν οὐρανό, ἀλλά καί στήν γῆ, ὁ Θεός τούς Ἁγίους ὥστε καί Ναοί νά κτίζονται πρός δόξαν τῶν Ἁγίων καί τοῦ Θεοῦ. Τό κοντάκιο, ἀποτελεῖ μία περίληψη ἤ ὑπόμνηση μεγάλων καί σπουδαίων γεγονότων πού ἔχουν σχέση μέ ἔργο τοῦ Θεοῦ πού ἀποβλέπει στήν σωτηρία μας.
Β) Ἕνας δεύτερος λόγος γιά τόν ὁποῖο ψάλλονται τά τροπάρια αὐτά εἶναι ὁ ἑξῆς: Νά βεβαιωθοῦμε γιά τά ἀποτελέσματα που ἔχει τό κήρυγμα τοῦ Χριστοῦ, τῶν Ἀποστόλων καί τῶν Πατέρων τῆς Ἐκκλησίας μας.
Νά διαπιστώσουμε ὅτι ἡ καινούργια αὐτή διδασκαλία εἶχε σάν ἀποτέλεσμα νά γεμίσει ὅλος ὁ κόσμος ἁγίους.
Νά πάρουμε τό θάρρος στόν πνευματικό μας ἀγώνα σκεπτόμενοι ὅτι ἄνθρωποι σάν καί ἐμᾶς ἐφάρμοσαν στήν ζωή τους τήν διδασκαλία τοῦ Εὐαγγελίου καί ἔγιναν Ἅγιοι. Κάνουν τρομερό λάθος, λοιπόν, ὅσοι λένε, ὅτι τά ὅσα γράφει τό Εὐαγγέλιο δέν ἐφαρμόζονται.
Μόνο ἡ σοφία καί ἡ διδασκαλία τοῦ Εὐαγγελίου ἔχει τήν δύναμη νά ἀνακαινίζει ἀνθρώπους καί κοινωνίες καί νά ἀναδεικνύει ἤρωες καί Ἁγίους οἱ ὁποῖοι ἀπολαμβάνουν τιμή καί δόξα ὄχι μόνο στόν οὐρανό ἀλλά καί στήν γῆ.

Ὅταν τελεῖται μνημόσυνο, πρίν ἀπό τό Ἀπολυτίκιο τοῦ Ναοῦ ψάλλεται μέσα ἀπό τό ἱερό Βῆμα τό Κοντάκιο τῶν κεκοιμημένων·

Μνήσθητι, Κύριε, ὡς ἀγαθός, τοῦ δούλου σου* (ἢ τῆς δούλης σου ἢ τῶν δούλων σου) καὶ ὅσα ἐν βίῳ ἥμαρτε* (ἢ ἥμαρτον) συγχώρησον·* οὐδεὶς γὰρ ἀναμάρτητος,* εἰ μὴ σὺ ὁ δυνάμενος* καὶ τοῖς μεταστᾶσι* δοῦναι τὴν ἀνάπαυσιν.

Mερικοί Ἱερεῖς συνηθίζουν νά θυμιάζουν μετά τήν μικρή Eἴσοδο. Aὐτό εἶναι σωστό;

Ἡ  θυμίαση πού γίνεται μετά τήν μικρή Εἴσοδο τήν ὥρα πού ψάλλονται τά τροπάρια εἶναι ἕνας νεωτερισμός καί κακῶς γίνεται, ἀπό μερικούς, ἔστω καί ἄν αὐτό ἀποβλέπει στό νά παρουσιαστεῖ μέ τόν τρόπο αὐτό πιό πανηγυρική ἡ τέλεση τῆς θείας Λειτουργίας.
Ἡ θυμίαση αὐτή δέν προβλέπεται. Ἀφορᾶ μόνο τήν Ἀρχιερατική Λειτουργία. Μερικοί Ἱερεῖς κάνουν αὐτήν τήν παράτυπη πράξη ἀπό κακή ἀπομίμηση τῆς Ἀρχιερατικῆς Λειτουργίας. (Ἰ. Φουντούλη, Ἀπαντήσεις εἰς Λειτουργικάς Ἀπορίας, ἐρώτ. 95)